Անմորանալի Յիշատակը Քէօրքընայի՝Մերօրեայ Հարազատներուն - Ստեփան Ճ, Աբէլեան

”Ուզեցի ձևով մը յիշատակել հին և նոր իմ յիշած անձերը անշուշըտ տակաւին շատեր կան որ կարելի է յիշել .
Ալ աւելի անձիք կան մտքիս մէջ ,բայց ուզեցի գէթ մերօրեայ սերունդը գիտնան որոնց մասին է խօսքը.”

                                                                            Ստեփան Ճ, Աբէլեան   Մայիս 3, 2017

 Եւ շատ մը սիրելիներուն որոնք մեր սրտերուն մէջն են՝ բայց ոչ նկարներուն: 

Այսօր եթէ ուզենք այցելել Մեր սիրելի Քէօրքիւնան, 

իմ հարազատ և Սիրելի անձիք բոլորն ալ պիտի ուզէի տեսնել հոն ուր որ վարժ էի տեսնել ...մեր տան ճամբուն վրայ ,կամ Գիւղին օձապտոյտ թաղերուն մէջ , Մայր ճամբու եզրին, առտուան կամ իրիկնամուտին ..կէսօրուան տաքին կամ մթագնած զով օդին .
 Շատեր հոն են և կրնամ ինչպէս անցեալին բարևել, կատակել, բաժնեկցիլ...
բայց այսօր խորհեցայ, երբ Սօնա Աբէլեան Բալուլեանի գուժը իմացայ, թէ այլևս պիտի չի կարենամ տանս ճամբուն վրայ տեսնել հրեշտականման սիրելի անձ մը, որ Աշօտ փեսային և իմ խօսակցութեան կը մասնակցէր երբ նկատէր որ Աշօտ փեսան խօսքը երկարեց, խրատները վերյիշեցնել սկսաւ. խօսքին կը միանար ուրիշ նիւթ մը սկսելով ժպիտը դէմքին և սիրալիր հրամմէ սուրճի մը շուրջ խօսեցէք ըսելով.
Աշօտ փեսան արդէն վաղուց դադրած էր խօսելէ և մեկնած անդիական.

Ալ պիտի չի հանդիպիմ Ճօրճ Չէլէպեանին իմ սիրելի ուղեկիցս,
Տիւզաղաչի պարտէզէն վերադարձիս ,"հրամմէ սուրճ մը առ" պիտի չըսէ Խաթունը,
Շատոնց առ յաւետ հեռացած էին արդէն իմ մանկութեան հերոս չափահասները. չկան.. 

եթէ յիշենք ուղակի ամայացած պիտի թուի ըլլալ գիւղս,  

Ուր է Սիրվարդ Սղբրկէնը և իր սիրասուն վարդերը , 

Ուր է նուարդ Քոյրիկը Կիրակի առաւոտ պաշտամունքի ձայնաւոր երգողը, 

Ուր է Ճրճոս Ամմին ,որ երկար կը հնչէցնէր եկեղեցւոյ զանգը առանց գանգատի,
Ուր է Ստեփան Ամմին, (Պճճէյը) ժոզէֆ Գերպապեանը, Երուանդ ամմին որ զիս ամէն տեսնելուն անպայման պիտի յիշեր Հայրս, այ Հմայակ մը պիտի ըսէր ,և ապա աւելցնէր ըսելով "Գիւղին բարի մարդն էր հայրդ՝ Ժօզէֆը", 

Արդէն ժոզէֆին կորուստը (Շէխին ) Յովհաննէս Աբէլեանէն շատ ուշ չէր ,
Ենովքը չկար որ ձայն տար Հանգուցեալ Յակոբ Ամմիին՝ թղթախաղի հրաւիրելով .
Ուր է Մուխթար Ճէյմսը, մեր սիրելի դրկից Ամմին, որ առաւօտները հայրս սուրճի կը կանչէր, իրենց տան բակի շուքին՝ առաւօտեան սուրճը BBC լուրերու սփրած ժամուն.

 Ուր է Փաշան, գիւղի Փաշան Ժօզէֆ Աբէլեանը որ հաւաքէր տղաքը տպըխով թռչուն որսալու աշնան առաջին անձրևէն անմիջապէս ետք.
Ոչ Յակոբ Ամմին կայ (Տօքթորենց), Ոչ Մարի Աղբրկէնը՝ Տօքթորինց հարսը, 

Ոչ Էլիզ Ապլան կայ ոչ ալ Մինաս Պապուկը,
Ոչ Պետիր Ամմին կայ Ոչ Պէտըրէն Հուօրսը,
Չալապա նանան շատոնց ճամբած էինք,
Հրանդ Ամմին և իր թրաքթորը չկան, Ոչ ալ Սառա լէլոն,

Չկայ Ասատուրը որ շատոնց բարձրաձայն թաղին միջին կը դասաւորէր Խնձորի սնտուկները, 

Լիտիա Քէրմարրը և Նորիս պապուկը, հաւատարիմ աղաւնիներու նման միշտ կողք կողքի, թաղուեցան շատ հեռու իրարմէ .
Ամառները Մկրտիչ Պապուկ և Սատիգա Նանան աղօթաժողովներու հաւատարիմ միշտ ներկաները. հազիւ թէ աղօթքի առիթ տրուէր, Գրիգոր Փեսան Գոնիալեանը և Մկրտիչ պապուկը խաչաձևմամբ կը սկսէին իրենց բարձրաձայն աղօթքները՝ յանգուցեալ Հաննա Վերապատուելիին աղօթաժողովները ճոխացնելով.

Չկան գիւղին ծերերը և չափահասները
Չկան նաև երիտասարդներ, Կարօ Աբէլեանը, Խաչօ Աբէլեանը, Հրաչ Գերպապեանը, Չկայ Նորա Չէլէպեանը
Ոչ ալ Վաչէ Աբէլեանը, առանց մոռնալու Ալպերթ Աբէլեանը.
Ուր է (Ուէյնաքը) Տօքթրինց Ճօրճը՝ բարձրաձայն տանիքէն կանչելու դրացի Մուսան.

 Ալ վաղուց մեկնած, Մարի Ենովք Աբէլեանը, Կիւլ Գագուսեան Աբէլեանը, Թաղին Սուրբ Ստեփան Պապուկը և Սառա Նանան ալ. Չեմ մեռնար Հագէմ պապուկը, Ֆէրտա նանան, Մարդա Չէլէպեանը, Ոչ ալ Տիկ. Մարի Սարմազեանը (երեցկին), որ Քէօրքիւնացիէ մը աւելի քէօրքիւնացի էին ընտանեօք.
Բնաւ պիտի չուզէր Տիկին Մարին որ մոռնանք իր սիրելի Գարուն Քոյրիկը Գագուսեան, և ոչ Չաւուշ պապուկը կամ
սիրելի մայրը Կրէկսէն Իշգէնը,
Նա մանաւանդ բարեպաշտ Գագուսինց Սառի նանան, և իր ամուսինը Յաւէտ լուռ Յովսէփ պապուկը.
Անշուշտ Մուխթար Շահէն պիտի ըսէ հապա իմ Մուխթար Ալպերթ Պապուկս և Էլիզար Նանան,

Իսկ եթէ քիչ մը իմ յիշեղութեանս վստահիմ տակաւին յստակ

են մտքիս մէջ Հագէմ Պէպոն և Մինաս Վերպիտը Չէլէպեան Գիւղին որմնադիրները, և Շամօ պապուկը վարպետ ատախձագործը և իր Մէնըշ Նանան, Ոչ ալ Օսաննա քոյրիկը ... Դանիէլ Ամմին՝ ամառները թթենիի շուքին տակ կը հաւաքուէին թաղեցիք իրեն բարի եկարի.
Անուշ քոյրիկը և Պարգևը որ առանց թռչունի որսորդութեան օր չէր անցնէր Քէօրքիւնա գտնուած շրջանին.

Անշուշտ յիշողութեանս մէջ են նաև Հաբէլ Պապուկ, Ասատուր Պապուկ, Կէկուս պապուկ և Հիլանի նանան, իսկ դեռ շատ լաւ կը յիշեմ Մուխթար Նշան Աբէլեան պապուկը և մուխթար Նանան, իրենց հարազատ Թութիկ նանան և Յովսէփ պապուկն ու" Հուռմոն իշկէն " նանան. Նազիրան .

Այս բոլորը ունէին Աղայ մը , Ճէյմս Աղան որ Ամերիկայէն եկած էր , հայրը հանգուցեալ գրագէտ Գէւորգ Ճօրճ Աբէլեանին, որ իր հօր տարիքէն շատ աւելի վաղ կորսնցուցինք.
Ալպերթ Քեռիս գիւղին Պիրատարը, ուղղամիտ և բարի մարդ , տքնաջան աշխատանքի մարդը՝ իր հօր նման երկարակեաց չեղաւ.
Այսպէս, գիւղս ամբողջ , լեցուն էր և շէն, իրիկնամուտին իւրաքանչիւր տան բակէն կը լսուէին ձայներ անասուններու, փոքրերու և մեծերու, ամէն մարդ իր երդիքին տակ ամփոփուելու պահուն.
Նոյնիսկ տակաւին թարմ կը հնչեն անոնց ձայները ականջիս ...

Բնաւ մոռցած չեմ հօրս սիրելի շպէնը , իրկը նշէնծուիրը Քիւքիւնէցիցը, մեր Ճօզէֆ Ամմին՝ նուռ մը անպայման ձեռքին , կամ նռնենիի մը շուրջ, աչքերը վեր, լաւ նուռ մը կը փնտռէր. 

Անշուշտ ամառը գիւղը ճոխ էր Փաշայենք եկած Պէյրութէն,  հեռուէն կը լսուէր Անուշ Քոյրիկին խնդուքը և ձայնը, Իսկ Աղաւնի Աղբրկէնը, անդադար իր ցուցմունքները կու տար թաղի կիներուն.
Մանաւանդ Դայեակ Սառա նանարը, որ միևնոյն ատեն միակ բեկաբոյժը գիւղին, երբ հեռաւոր գիւղերէն կուգային Քէօրքիւնա, Էբիլինց Տօթրէն օրերէն, հիմա կային հիւանդապահուհի Աղաւնին և Սառա նանան.

Ամառները կայցելէին Հօթէլ լիւքսէն Յովհաննէս Ամմին,

Զուարթ Աղբրկէնը. երուզեր կար տունէ տուն այցելուները , ոմանք բարի գալուստի ոմանք բարի երթ մաղթելու.
Տակաւին չիկայ Աղբիւրի Ֆրնճի Կարապետին քով սուրճ խմելու, ճամբան զիս պիտի կեցնէր (Գըժժո) Ժօզէֆ Յովսէփեանը՝ հարցնելու թէ Ովսաննան (թալթամըզը) մեզի եկաւ Սառա Նանայէն մածուն առնելու ? 

Այսպէս կանցնէր մեր օրերը անփոյթ և ուրախ.
Անշուշտ երբ կը յիշեմ մէկ առ մէկ , կուզէի քովս յուշող ալ ունենալ, թերևս անգին մայրս եթէ մօտս ըլլար՝ շատ պիտի օգնէր և ըսէր , "Հապա տղաս ինչպէս կըլլայ որ մեր Գէրօն լէլոն մոռցար", իր դաստիարակչական ակնարկութիւններով պիտի ըսէր, "Ստեփան, այդպէս երեսդ լուալ եղաւ մը տղաս"Երբ առաւօտուն պատահէր զիս տեսնել մէկ ձեռքով երեսս լուալը ...
և ոչ iր սիրելի զաւակը որուն հետ միասին հասած կըլլային Պէյրութէն Անդրանիկ Քեռին նախաճաշի սեղանին
աջ ու ձախ կը դարձնէր հացը ձեռքին մէջ վստսհ ըլլալու թէ թոնիրէն հողի փշրանք մը փակած չըլլայ հացին .

Ցաւով կուզեմ ընդունիլ որ Իմ շատ Սիրելի առաջին ուսուցչուհիս Սիրվարդ Չէլէպեանը վէրջիններէն մնաց յուշերուս մէջ, որ զիս առանձին նկարած էր մանկութեանս Քաուչուկէ Ճիզմայով որ նկարս ունենայ երբ հարս երթայ Աւստրալիա Գարակուննինց Ժօզէֆին.
Ինչպէս չյիշել ամառնային որսորդութեան վայրս , Գարակուննինց այգին, երբ երկար կրակէի յանկարծ Գարակուննին շատ կամաց, առանց ձայնի մօտենար ետիս և ըսէր ,"Հիրէք ի օղլըմ վըրձ մէտուօք թող ". Կը նայիմ, միշտ խաքի Քլօթ տաբատով և գլխուն Քասքէթ դրած այս մարդը կը խորհիմ այս հագուստներով կը պառկի ?
"Հարթում Պէպօ հարթում" կըսէի և թուփերուն մէջ որսացած թռչունս փնտռելու պատրուակով կը մտնէի .
Գարակուննին մեզի համար Քէօրքիւնայի
Հարաւ Արևելքը առանձին տան մը մէջ բնակող քիչ մը անձ մըն էր որպէս երեխաներ, Անոր համար ալ զարմացած էի որ Սիրելի ուսուցչուհիս ինչպէս առեղծուած ընտանիքին մէջ հարս պիտի երթայ .
Բայց երբ Լիբանանի պատերազմէն փախած, բարեկամիս հետ միասին որոշեցինք Յորդանանի համալսարանը փոխադրուիլ , Կարպիս Հանէշեանը և ես Ամման Սիրվարդին և Ժօզէֆին տունը հիւրընկալուեցանք շատ ջերմօրէն և հոն քնացանք . Տարիներու շփոթութեանս պատասխանը առած էի, հիմա գիտեմ ով էր Գարակուննին Ժօզէֆը. Աստուած ողորմի Սիրվարդին և ժօզէֆին.
Երբ նորէն անդի թաղէն կանցնիմ Գարակուննիէն վերադարձին  կը յիշեմ Պաղցը Նանարը՝ Գագուսեան, մեծ մօրս՝ Սառա Նանարին սիրելի այցելուն, որ իր Հաննա զաւկին մասին միշտ պարծանքով էր, Այդ համեստ մարդը, որ իր զաւակներով Պէյրութէն կուգար հսնգչելու իր պապենական տունը , միշտ կոկիկ հագուած իր դերձակի բծախնդրութեամբ .
Իրենց դռկից կային Պետտոն և Վահէ Գագուսեանները , որ երեք ընտանիքով կրցած էին այդ թաղին Գագուսինց թուօղը անունը տալ. օր մը Վահէն՝ Գագուսեան, Պէյրութէն ժամանած էր ձմեռ եղանակին, թերևս Նոր տարուան առիթով, Եղբայրս և ես Պատմական նկար մը ունէինք այդ օր վահէն նկարած էր, երկու նոյնանման վերարկուներով, նոր կարուած Հերոսին մօտ, ապսպրանք (Custom made)....անպայման նորեկին բարի եկարի հարկաւոր էր երթալ քաղաքավարութիւն և յարգանք.
Անշուշտ Գագուսենց թաղը չի հասած, կանցնիս Մանկանային առջևէն, ուր աշնան Նօֆէր Աբէլեանին ձիթաիւղ արտադրող գործարանը հաստատուած էր և Ամրան երկու թռչուն մէկ քարով կորսար, թէ օդափոխութիւն և միևնոյն յարկին տակ գործարան,  համ թիճարաթ, համ զիարաթ կըսէ արաբական առածը .

†